Ο μικρός πρίγκηπας

ANTOYAN  NTE ΣΑΙΝΤ ΕΞΥΠΕΡΥ (1900-1944)

«Ο μικρός πρίγκηπας»

    

 Το κείμενο είναι απόσπασμα από τη νουβέλα του Σαιντ - Εξυπερύ “Ο μικρός πρίγκιπας”, που γράφτηκε το 1943 και γνώρισε τεράστια εκδοτική επιτυχία..

   

     Το έργο και η εποχή του

   Η πλοκή και τα θέματα παρουσιάζονται με στοιχεία παραμυθιού τα οποία διαπλέκονται με χαρακτηριστικά γεγονότα  της ζωής του συγγραφέα. Πίσω από αυτόν το φανταστικό κόσμο που πλάθει ο συγγραφέας, κρύβεται ένας μεγάλος προβληματισμός για τον άνθρωπο, τις αξίες, τους στόχους, το ρόλο του στη ζωή και τα συναισθήματά του. Τα θέματα κρύβουν σύμβολα και αναδεικνύουν τη δύναμη της αγάπης και την αξία της ειρήνης. Όλα αυτά έχουν άμεση σχέση με το συγκλονισμό και την αγωνία του συγγραφέα για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά τη διάρκεια του οποίου γράφτηκε το συγκεκριμένο βιβλίο.

  η υπόθεσή του : ο αφηγητής πέφτει με το αεροπλάνο του* -που έχει πάθει βλάβη- στην έρημο. Εκεί συναντά ένα ασυνήθιστο παιδί (το Μικρό Πρίγκιπα),που κατά έναν παράξενο τρόπο είχε προσγειωθεί στο ίδιο σημείο, γνωρίζονται και γίνονται φίλοι. Ο αφηγητής μαθαίνει πολλά από τον καινούργιο του φίλο: τις περιπλανήσεις του σε άλλους πλανήτες, τις συναντήσεις του και τα συμπεράσματά του.Και ο μικρός Πρίγκηπας μαθαίνει για την αξία της αγάπης του. Η ιστορία του βιβλίου ολοκληρώνεται με την επιστροφή του Μικρού Πρίγκιπα στον πλανήτη του, κοντά στο τριαντάφυλλό του. Στον επίλογο, ο συγγραφέας εκφράζει το μεγάλο κενό που νιώθει από τη φυγή του μικρού πρωταγωνιστή.

*ο συγγραφέας είχε στη ζωή του ένα παρόμοιο ατύχημα, το 1935 όταν χάθηκε με τους συνεργάτες του στην έρημο της Λιβύης και μετά από τρεις μέρες περιπλάνηση μεταφέρθηκαν στο Κάιρο από ένα καραβάνι

 νουβέλα: ένα από τα τρία βασικά είδη της αφηγηματικής πεζογραφίας(μαζί με το διήγημα και το μυθιστόρημα) Ως προς την έκταση τοποθετείται ανάμεσα στα δύο προηγούμενα.Εξιστορεί κυρίως γεγονότα της εποχής κατά την οποία γράφτηκε.Ο συγγραφέας ρίχνει το βάρος στην ηθογράφηση και την ψυχογράφηση των χαρακτήρων, αλλά δεν εμβαθύνει εξίσου στην πλοκή.

ΑΝΑΛΥΣΗ

     βασικό μήνυμα του βιβλίου είναι η σημασία που έχει να αντιλαμβάνεται κανείς τα πράγματα γύρω του με την καρδιά και την ψυχή, χωρίς να παρασύρεται από όσα απλά βλέπει. Η δυνατότητα να βλέπει κανείς πέρα από την ύλη, πέρα από τα δεδομένα, αποτελεί για το συγγραφέα σημαντικό στοιχείο της ζωής των ανθρώπων. Τα πράγματα που αξίζουν βρίσκονται κρυμμένα και επειδή οι άνθρωποι έχουν εμπιστοσύνη στο τι βλέπουν, αυτό τους οδηγεί σε λάθος συμπεράσματα.

    «Μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά. Την ουσία δεν την βλέπουν τα μάτια...»

εκμυστηρεύεται η αλεπού στο Μικρό Πρίγκιπα. Αυτό αποτελεί και το περιεχόμενο του μαθήματος της αλεπούς αλλά ταυτόχρονα και το μήνυμα του συγγραφέα προς όλους τους αναγνώστες.Αυτή η σημαντική ικανότητα θα μας βοηθήσει να δούμε την πραγματική ομορφιά ακόμη και στα πιο συνηθισμένα πράγματα.Το μάθημα που δίνει η αλεπού, «να βλέπεις με την καρδιά», αλλάζει τον τρόπο σκέψης του Μικρού Πρίγκιπα και είναι πλέον έτοιμος να σταματήσει τις περιπλανήσεις του και να επιστρέψει στον πλανήτη και στο λουλούδι του.

     Μια άλλη πτυχή του μαθήματος της αλεπούς προς το Μικρό Πρίγκιπα είναι το θέμα της φιλίας και ο τρόπος με τον οποίο κτίζεται.Η διαδικασία αυτή αφορά το «ημέρωμα» και η αλεπού εξηγεί στο Μικρό Πρίγκιπα τα στοιχεία που πρέπει να την χαρακτηρίζουν. Μια φιλία κτίζεται μέσα από την καλή διάθεση, την αγάπη, την αφοσίωση, την ειλικρίνεια, την εμπιστοσύνη, την κατανόηση και την υπευθυνότητα απέναντι στον άλλο. Τέλος, για να αναπτυχθεί η φιλία θα πρέπει να επενδυθεί χρόνος και ενέργεια (υπομονή, σιωπή, προσήλωση, ακρίβεια, συνέπεια, προσμονή). Ο δεσμός που έχει αναπτύξει ο Μικρός Πρίγκιπας με το τριαντάφυλλό του αποτελεί το παράδειγμα μιας σχέσης ζωής. Το μάθημα από την αλεπού βοήθησε το Μικρό Πρίγκιπα να συνειδητοποιήσει πόσο σημαντική είναι η φιλία του με το τριαντάφυλλο με αποτέλεσμα να αποφασίσει να γυρίσει πίσω κοντά του. Γνωρίζει ότι το τριαντάφυλλό του δεν έχει την επιθυμητή συμπεριφορά, αλλά αντιλαμβάνεται ότι αυτό που έχει σημασία είναι αυτό που εσύ προσφέρεις και όχι το αντάλλαγμα που θα σου δοθεί.

    Οι φίλοι είναι μοναδικοί στον κόσμο όπως μοναδικό είναι και οτιδήποτε με το οποίο δημιουργούμε δεσμούς. Μοναδικά πράγματα στον κόσμο είναι αυτά που έχουν για μας σημασία. Ακόμα και ανάμεσα σε άλλα όμοια, εμείς μπορούμε να τα ξεχωρίσουμε χρησιμοποιώντας την καρδιά μας, τους δεσμούς που έχουμε αναπτύξει μαζί τους. Το τριαντάφυλλο του Μικρού Πρίγκιπα διαφέρει από όλα τα άλλα αν και είναι όμοιο με χιλιάδες άλλα. Αυτό που το κάνει ξεχωριστό είναι ο δεσμός που έχει δημιουργήσει με το Μικρό Πρίγκιπα.

    Η σημασία της φιλίας για τη ζωή όλων των ανθρώπων είναι πολύ μεγάλη. Αυτό το μήνυμα μπορούμε να το εντοπίσουμε σε διάφορα σημεία του βιβλίου. Χαρακτηριστική φράση αποτελούν τα λόγια της αλεπούς προς το Μικρό Πρίγκιπα ότι «...Οι άνθρωποι δεν έχουν πια καιρό να γνωρίσουν τίποτα. Τ’ αγοράζουν όλα έτοιμα στα εμπορικά. Καθώς όμως δεν υπάρχουν εμπορικά που πουλάνε φίλους, οι άνθρωποι δεν έχουν πια φίλους». Τα λόγια αυτά είναι συγκλονιστικά και εκφράζουν σε μεγάλο βαθμό τις ανθρώπινες σχέσεις στη σύγχρονη κοινωνία: την ποσοτικοποίηση των πάντων, την εμπορευματοποίηση, τον καταναλωτισμό, τη διάθεση του εύκολου πλουτισμού, την ευκολία των ηλεκτρονικών φίλων… Η ζωή χωρίς φίλους είναι «μονότονη» όπως λέει η αλεπού και γι’ αυτό η ζωή του Μικρού Πρίγκιπα ήταν γεμάτη μελαγχολία πριν εμφανιστεί το λουλούδι στον πλανήτη του.

ΥΦΟΣ-ΓΛΩΣΣΑ :Το έργο μεταφράστηκε στα ελληνικά από το Στρατή Τσίρκα, ο οποίος χρησιμοποιεί απλή γλώσσα χωρίς περιττές και περίτεχνες φράσεις.  Η όλη γραφή είναι συμβολική για τις ανθρώπινες σχέσεις και το ύφος είναι λυρικό και γλαφυρό όπως στα παραμύθια. Το απόσπασμα περιέχει βαθιά στοχαστικότητα η οποία δεν εκδηλώνεται με φραστικές εξάρσεις, αλλά υποκρύπτεται στην παιδική αθωότητα του μικρού πρίγκιπα και στο ήρεμο αλλά στοχαστικό ύφος της αλεπούς

ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ

·         Περιπέτεια, γρήγορος ρυθμός

·         Διάλογος που προωθεί την εξέλιξη

·         Εξωπραγματικά στοιχεία

·         Απλή γλώσσα και ύφος

·         Έντονο στοιχείο διδακτισμού

·         Προσωποποίηση, αλληγορία

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ

·         Μεγάλη έκταση

·         Γνωρίζουμε το δημιουργό

·         Περιέχει βαθυστόχαστες αναλύσεις και υψηλά νοήματα

·         Παρουσιάζει έναν άλλο τύπο αλεπούς με σοφία, στοχαστική διάθεση, ανθρωπιά

·         Επεξεργασία του λόγου με εκφραστικά στοιχεία και αφηγηματικούς τρόπους

·         Παραβίαση της γραμμικής οργάνωσης του χρόνου

ΧΡΟΝΟΣ    :Ο χρόνος εξελίσσεται γραμμικά, με εξαίρεση δύο αναδρομικές αφηγήσεις και μια πρόδρομη υποθετική αφήγηση στα λόγια του μικρού πρίγκηπα. Στα λόγια της αλεπούς παρατηρείται η χρήση της θαμιστικής αφήγησης.

ΑΦΗΓΗΤΗΣ :Παντογνώστης με μηδενική εστίαση

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ

·         Κυρίαρχος ο διάλογος, ενώ υπάρχουν και

·         περιγραφή,

·         αφήγηση,

·         εσωτερικός μονόλογος,

·         ελεύθερος πλάγιος λόγος για τις σκέψεις του μικρού πρίγκηπα

ΟΙ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ ΣΤΟΝ ΜΙΚΡΟ ΠΡΙΓΚΗΠΑ

Αφηγητής (Συγγραφέας)

Αφηγητής είναι ο ίδιος ο συγγραφέας, ο Σαιντ Εξυπερύ, ο οποίος αφηγείται την ιστορία έξι χρόνια μετά «τη συνάντησή του» με το Μικρό Πρίγκιπα. Στόχος του είναι να παρουσιάσει μέσα από την ιστορία αυτή τη φιλία που αναπτύχθηκε μεταξύ τους καθώς και τα όσα έμαθε από αυτόν.

Μικρός Πρίγκηπας

Αυτό που κάνει τον Μικρό Πρίγκιπα να ξεχωρίζει είναι η ικανότητά του να αγαπά στον υπέρτατο βαθμό. Η συνειδητοποίηση αυτής της αγάπης που κρύβει για το τριαντάφυλλό του, δίνει νόημα στη ζωή του.Ο Μικρός Πρίγκιπας έχει υπερφυσικά χαρακτηριστικά και ως σύμβολο αντιπροσωπεύει μέσα από την παιδικότητά του, την αθωότητα και την αγάπη.Πέρα όμως από την παιδική του αφέλεια παρουσιάζεται πολύ ώριμος ασκώντας κριτική σε όσους συναντά είτε στους αστεροειδείς είτε στη Γη.

Αλεπού

Διψά για τη φιλία και ζητά από το Μικρό Πρίγκιπα να την «ημερώσει». Αντιπροσωπεύει τους ανθρώπους που ξέρουν να δώσουν αγάπη χωρίς ανταλλάγματα και εγωισμούς. Θέλει να αποκτήσει φίλους και βοηθά τον πρωταγωνιστή να αντιληφθεί τόσο τη διαδικασία όσο και τη σημασία της. Η σχέση που αναπτύσσει με το Μικρό Πρίγκιπα δεν έχει στοιχεία συμφέροντος αλλά αποτελεί πρότυπο για όλες τις ανθρώπινες σχέσεις.

Τριαντάφυλλο

Η παρουσία του στο έργο είναι πολύ σημαντική αν και παρουσιάζεται μόνο σε μερικές σελίδες. Ο εγωιστικός του χαρακτήρας με τις παραξενιές και τις απαιτήσεις οδηγούν το Μικρό Πρίγκιπα στην απόφαση να εγκαταλείψει τον πλανήτη του και να περιπλανηθεί στο σύμπαν. Ταυτόχρονα, η νοσταλγία του μικρού πρίγκιπα για το δικό του, «μοναδικό» τριαντάφυλλο,είναι η αιτία της επιθυμίας του για επιστροφή. Η επιλογή του λουλουδιού να είναι τριαντάφυλλο ίσως να συνδέεται και με το συμβολισμό του ως το λουλούδι της αγάπης. Αυτό το λουλούδι έχει ανθρώπινα χαρακτηριστικά: μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα. Με σημείο αναφοράς το λουλούδι, ο μικρός πρίγκιπας αντιλαμβάνεται ότι «την ουσία δεν την βλέπουν τα μάτια» και ότι η αγάπη στηρίζεται στην υπευθυνότητα για τον άλλο.

Έρημος

Η έρημος μπορεί να συμβολίζει το μυαλό του αφηγητή ή το δικό μας μυαλό όταν μας κυριεύει η μοναξιά. Σε τέτοιες  στιγμές η ζωή αποκτά μουντά και μονότονα χρώματα και αναζητούμε τη χαρά όπως ακριβώς αναζητούμε το νερό στην έρημο. Η σωτηρία έρχεται μόνο μέσα από την αναζήτηση του ίδιου μας του εαυτού. Αν πετύχουμε σ’ αυτήν την αναζήτηση, τότε θα μπορέσουμε να οδηγηθούμε έξω από την έρημο της ψυχής μας.